Чарот, Міхась. Збор твораў : у 2 т. / Міхась Чарот. — Мінск : Дзяржаўнае выдавецтва БССР, 1958. —Т. 1 : Вершы. Паэмы. —1958. — 301 с.
 Самае вядомае твор Чарота - паэма "Босыя на вогнішчы" - вытрымала выпрабаванне дзесяцігоддзямі і друкуецца цяпер у хрэстаматыях і зборніках твораў.
«Босыя на пажарышча» - першая пралетарская паэма ў беларускай літаратуры, напісаная Міхасём Чарота ў 1922 годзе, якая адлюстроўвае стыхійнасць Кастрычніцкай рэвалюцыі і драматызм тагачасных падзей.

Чарот, Міхась. Выбранае / Міхась Чарот. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2001. — 151 с.
 Зборнік змяшчае выбраныя творы Міхася Чарота (1896-1937), беларускага паэта, празаіка, драматурга, аднаго з арганізатараў літаратурнага руху ў Беларусі.
Верш «Мяцеліца» праўдзіва адлюстравала  духоўны свет чалавека, які свядома ўключыўся ў будаўніцтва новага жыцця, таму з'яўляецца выдатным мастацкім дакументам і сведчаннем таго часу, калі адбываліся падзеі.

Колас, Якуб. Збор твораў : у 7 т. / Якуб Колас. — Мінск : Дзяржаўнае  выдавецтва БССР, 1952. — Т. 5 : У палескай глушы ; У глыбі Палесся ; На ростанях. — 1952. — 546 с.
 Твор «У глыбіні Палесся» аўтабіяграфічнае, напісанае на аснове сапраўдных фактаў з жыцця аўтара. Якуб Колас стварыў галерэю партрэтаў нацыянальнай інтэлігенцыі, адбіў духоўныя пошукі лепшых прадстаўнікоў народа ў пачатку XX ст. Аповесць з'яўляецца другой часткай трылогіі «На ростанях».

Купала, Янка. Поўны збор твораў : у 9 т. / Янка Купала. — Мінск :  Мастацкая літаратура, 1999. — Т. 6 : Паэмы. Пераклады. — 2001. — 399 с.
 У аснове сюжэту - легенда аб узнікненні г. Магілёва, пра асілка Машэка, нібыта пахаванага на гары з назвай Магіла льва, або Машекова гара. Легенда паслужыла толькі сюжэтнай канвой творы. Вобраз Машэкі атрымаў прынцыпова розную ад фальклорнай інтэрпрэтацыю. Аўтар разглядае праблему гістарычнай крыўды народа і ад яе пераходзіць на рашэнне праблемы ўзаемаадносін выключнай асобы і натоўпу.

Маўр, Янка. Чалавек ідзе : аповесці і апавяданні / Янка Маўр. — Мінск : Юнацтва, 1989. — 268 с.
У форме цікавай экскурсіі ў глыб стагоддзяў  напісана першая аповесць  Я. Маўра «Чалавек ідзе». Аўтар зазірнуў у глыбіні стагоддзяў, звярнуўся да жыцця першабытнага чалавека на той стадыі яго развіцця, калі той толькі станавіўся на ногі. У аснову сюжэту аповесці пакладзены сам працэс развіцця чалавека - пакутлівы і драматычны, напоўнены барацьбой за сваё жыццё і з самім сабой, шлях працяглага і павольнага назапашвання не толькі вопыту практычнага, але і духоўнага.
Аповесць «Чалавек ідзе» намалявала, такім чынам, тую тэндэнцыю спалучэння пазнавальнасці і прыгод, якую Я. Маўр развіў затым у наступных сваіх аповесцях.

Колас, Якуб. Збор твораў : у 14 т. / Якуб Колас. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1972. — Т. 8 : На прасторах жыцця ; Адшчапенец ; Дрыгва : аповесці. — 1975. — 471 с.

Аповесць «адшчапенец» была напісана Якубам Коласам у той час, калі ў краіне адбываўся бурны працэс перабудовы сельскай гаспадаркі.
Гэты твор складаецца з 36 частак. Яно прысвечана калектывізацыі і адлюстроўвае драматызм яе правядзення для вёскі. Глыбіня асэнсавання пісьменнікам рэальнага жыццёвага матэрыялу ярка выяўляецца ў будынку сюжэту. Асэнсаванне складаных, супярэчлівых падзей, звязаных з працэсам рашучай перабудовы вёскі, арганічна зліваецца з разважаннямі пісьменніка пра лёс працоўнага сялянства.

Лынькоў, Міхась. Міколка-паравоз : аповесць / Міхась Лынькоў. — Мінск : Родны кут, 1993. — 143 с.
 Аповесць народнага пісьменніка БССР Міхася Лынькова «Міколка-паравоз» распавядае пра жыццё і прыгоды хлопчыка Міколку, сына чыгуначніка-бальшавіка, у гады Кастрычніцкай рэвалюцыі і грамадзянскай вайны.

Лынькоў, Міхась. Пра смелага ваяку Мішку і яго слаўных таварышаў : аповесць і апавяданні / Міхась Лынькоў. — Мінск : Юнацтва, 1997. — 174 с. 
Класічным творам для дзяцей стала казка-аповесць "Пра смелага ваякі Мішку і яго слаўных таварышаў" (1935).
Гэта твор аб дружбе медзведзяня, казла і сабакі, якія ў дні грамадзянскай вайны разам з чырвонаармейцамі ўдзельнічаюць у баявых паходах, падбадзёрваюць байцоў дасціпнымі выхадкамі, здзяйсняюць фантастычныя подзвігі.
Сябры-байцы, з якімі служыў М. Лынькоў ў гады грамадзянскай вайны, мелі сваіх улюбёнцаў-жывёл. Пра гэта і распавёў пісьменнік у сваёй аповесці "Пра смелага ваякі Мішку і яго слаўных таварышаў".

Колас, Якуб. Рыбакова хата : паэма / Якуб Колас. — Мінск : Дзяржаўнае вучэбна-педагагічнае выдавецтва Міністэрства асветы БССР,  1957. — 243 с.
 Паэма з 24 кіраўнікоў, напісаная Якубам Коласам у 1940-1947 гг., Выйшла ў серыі "Выбраныя творы беларускай савецкай літаратуры (1917-1947)". За гэты твор ў 1949 г. аўтар быў узнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй СССР. У паэме паказана жыццё беларусаў пад уладай Польшчы. Беларускія сяляне не маюць уласнай зямлі і адчуваюць сваю бяспраўнасць і галечу. Глыбока раскрыты ўнутраны свет селяніна, паказаны перажыванні герояў у розных канкрэтных бытавых сітуацыях.

Танк, Максім. След бліскавіцы : вершы / Максім Танк. — Мінск : Дзяржаўнае выдавецтва БССР, 1957. — 164 с.
 Максім Танк за зборнік «След бліскавіцы» (1957) быў узнагароджаны Літаратурнай прэміяй імя Я. Купалы ў 1959 г.
Паэзія Максіма Танка, народнага паэта Беларусі, сагрэта дабрынёй і даверам да чалавека. Яна выхоўвае ў чытачоў душэўную прыгажосць, высокую інтэлектуальнасць, накіравана на філасофскія разважанні пра жыццё, пра чалавецтва. На працягу ўсяго свайго творчасці паэт імкнецца знайсці адказы на пытанні чалавечага быцця.

Быкаў, В. У. Поўны збор твораў : у 14 т. / В. У. Быкаў. — Мінск : Саюз беларускіх пісьменнікаў, 2005. — Т. 4 : Аповесці. — 2006. — 600 с.
 У аповесцях Васіля Быкава "Здрада" і "Трэцяя ракета" гаворка ідзе пра вайну на практыцы. Аб складанай жыцця простых савецкіх людзей, якія імкнуліся абараніць сваю радзіму.
У творах нямала асабіста перажытага, аўтабіяграфічнага, Васіль Быкаў падкрэсліваў, што многія персанажы маюць сваіх рэальных жыццёвых прататыпаў.

Танк, Максім. Мой хлеб надзённы : вершы / Максім Танк. — Мінск : Дзяржаўнае выдавецтва БССР, 1962. — 264 с.
 Максім Танк - адзін з самых вядомых і арыгінальных прадстаўнікоў беларускай культуры і паэзіі XX стагоддзя, які вельмі шмат зрабіў для яе ўзбагачэння і развіцця, для пошукаў новых шляхоў паэтычнага творчасці. Народная лірыка аказала вялікі ўплыў на станаўленне творчага стылю Максіма Танка. Родная зямля для паэта была «хлебам надзённым», гэта значыць - самым дарагім, самым неабходным у жыцці. Яна - лёс і жыццё паэта.

Дубоўка, Уладзімір Мікалаевіч. Жоўтая акацыя : аповесці / Уладзімір Мікалаевіч Дубоўка. — Мінск : Беларусь, 1967. — 288 с.
 «Желтая акация» – первое прозаическое произведение Владимира Дубовки.
В повести рассказывается об исканиях и находках юных натуралистов, их большом уважении к родной природе, их стремлениях сделать ее еще красивее, поставить на службу человеку.
В повести собран богатый познавательный материал.

Быкаў, Васіль. Сотнікаў. Абеліск : аповесці / Васіль Быкаў. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1972. — 263 с.
 В повести "Сотников", как и в большинстве произведений В. Быкова, поднимается проблема личной ответственности человека за судьбу других людей, выясняются причины нравственного падения, предательство одних и духовного величия, благородства других. Автор исследует вопрос, на что способен человек в условиях, "когда возможности защитить жизнь исчерпаны им до конца и предотвратить смерть невозможно".

Караткевіч, Уладзімір. Хрыстос прызямліўся ў Гародні : евангелле ад Іуды : раман / Уладзімір Караткевіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2007. — 589 с.
Раман "Хрыстос прызямліўся ў Гародні" - гэта твор аб сярэднявеччы, пра тыя змрочныя часы, калі наш народ знаходзіўся пад прыгнётам царквы і феадалаў. Падзеі адбываюцца ў сярэдзіне XVI стагоддзя. Пісьменнік мастацкімі сродкамі перадае атмасферу ўжо далёкага нам часу. Характары ў рамане усі выдуманыя, канфлікты і іх развіццё - таксама, а разам з тым, твор дзівіць гістарычнай праўдзівасцю, пэўнасцю канкрэтных рэалій часу, аўтарскім разуменнем заканамернасцяў грамадскага развіцця.

Караткевiч, Уладзімір. Зямля пад белымi крыламi : нарыс / Уладзімір Караткевiч. — Мінск : Мастацкая лiтаратура,  1977. — 175 с.
 Разгорнуты нарыс аб прыродзе і гісторыі Беларусі, аб традыцыях і звычаях беларускага народа, аб нацыянальных уборах і кухні, пра маленькіх вёсачках і вялікіх гарадах, аб знакамітых суайчынніках і простых людзях.